سیزدهمین روزِ هر ماه، بر پایه‌ی گاه‌شمار کهنِ ایرانیان، تیرروز نام دارد که در ماه چهارم سال، که هم‌نامش است، می‌شود جشن تیرگان (گروهی از هم‌میهنان، به‌ویژه زرتشتیان، بر این پایه که ماه‌ها در گاه‌شمار کهن ایرانی سی روزه بوده‌اند این جشن را امروزه در روز دهم تیرماه شادباش می‌گویند). تیرگان یکی از جشن‌های پُرشمار ایران باستان است که به گستردگی تا سده‌های پیش برگزار می‌شده، هر چند هنوز، جز در میان زرتشتیان، جسته و گریخته در جاهایی از کشورمان زنده است؛ هم‌چون تیرماسینزه یا تیرماه سیزّه‌شو (شب سیزدهم ماه تیر) که بر پایه‌ی گاهنامه‌ی طبری در مازندران گرفته می‌شود یا در ذلف‌آباد فراهان و نیز سنگسرِ سمنان.
جشن تیرگان جشن آبریزان یا آبپاشان است. ایرانیان همیشه آب را ارجمند داشتهاند. هنوز هم «بیابان» و «آبادان» در پیوند با آب است و حیثیت ایرانی «آبِ» روی اوست. هرودت مینویسد، ایرانیان در هیچ رودی ادرار نمیكنند، آب دهان نمیاندازند و حتی دستهایشان را در آن نمیشویند و دست شستن دیگران را هم در آب نمیپذیرند و به رودخانه احترام میگذارند.
جشن تیرگان یادآور آرش، قهرمانی اسطوره‌ای ایرانیان، است که در بلندترین روز سال (روز نخست تیرماه) برای تعیین مرزهای ایران تیری را پرتاب کرد که جانش را با آن همراه نمود؛ تیری که مردمِ فارسی‌زبانِ سین‌کیانگ (تُرکستان) در غرب چین معتقدند در درخت گردویی در آن دیار فرود آمده است.
طرح از جمال رحمتی
پشت جلد افراز (نامه‌ی درونی انجمن فرهنگی افراز) [سال ششم، شماره‌ی نهم، از تابستان ١٣٨٥ تا تابستان ١٣٨٦ خورشیدی]
.jpg "خوانش خسرو و شیرین نظامی")
-1737554106.jpg "بازدید از حمام مهدی قلی‌بیک")
